Jan Łubieński

Biogram pochodzi z XVIII tomu Polskiego Słownika Biograficznego opublikowanego w 1973 r. (dostępny na stronie: „Internetowego Polskiego Słownika Biograficznego”)

Bio.Lubienski.Jan.syn.Feliksa

Jan Łubieński, Lithogr. Institut v. L. Sachse, Berlin 1851 r.

Łubieński Jan (1788–1878), generał pospolitego ruszenia, poseł na sejmy Ks. Warsz., działacz filantropijny. Ur. 27 XII w Szczytnikach w Kaliskiem, był czwartym z synów Feliksa (zob.), i Tekli z Bielińskich (zob.), bratem Tomasza (zob.), Piotra (zob.), Henryka (zob.), Tadeusza (zob.) i Józefa (zob.). Otrzymał wykształcenie domowe, uzupełnione w r. 1801 pobytem w Wiedniu w towarzystwie starszych braci. Po wkroczeniu wojsk francuskich na ziemie polskie 18-letni młodzieniec, obwołany generałem pospolitego ruszenia ziemi rawskiej, rozpoczął w styczniu 1807 działać na Pomorzu Zachodnim pod komendą gen. A. Kosińskiego, a następnie gen. M. Sokolnickiego. Zapałem i odwagą okupił pierwsze potknięcia wywołane brakiem doświadczenia. W początkach lutego zdobył szturmem Szczecinek. Następnie spełniał różne zadania specjalne i odpowiedzialne; wywiązując się z nich znakomicie, zyskał sobie uznanie m. in. gen. J. H. Dąbrowskiego, który donosił ks. Józefowi Poniatowskiemu o «męstwie i duchu ochoczym rycerzów rawskich pod komendą gen. Ł-ego».

Wiosną 1807 wrócił Ł. do gospodarki w rodzinnym Guzowie. Odtąd na szerszą widownię wysuwany był przez ojca, a następnie przez braci, często wbrew własnym chęciom. W kwietniu 1809 Ł. został mianowany jednym z dyrektorów stolicy, którzy mieli zorganizować miejscową gwardię i utrzymać spokój w mieście; prosił jednak o zwolnienie go z tego stanowiska. W l. 1810–3 był konsyliarzem z departamentu warszawskiego w Głównej Izbie Obrachunkowej, a dzięki staraniom ojca posłował z pow. stanisławowskiego na sejmy 1811 i 1812 r. W masonerii był członkiem kapitularnej loży Rycerze Gwiazdy z lożą Bracia Zjednoczeni. Gospodarował w Okuniewie, majątku żony pod Warszawą, i dzierżawił od teścia Stanisława Klickiego Młodzianów w Płockiem, dbając o uprzemysłowienie tych dóbr. W l. 1825–30 był sędzią pokoju w pow. stanisławowskim. Brat Henryk wprowadził go w r. 1829 do zarządu «Tow. Wyrobów Zbożowych», a w r. 1830 do «Tow. Wyrobów Lnianych». W t. r. Ł. został członkiem domu handlowego «Bracia Łubieńscy i Spółka».

Po wybuchu powstania listopadowego Ł. organizował magazyny żywnościowe, a następnie został intendentem generalnym armii, po K. Wolickim. Wkrótce jednak na własną prośbę zwolniono go z tej funkcji, pozostawiając nadal w intendenturze. W marcu 1832 został wybrany, wraz z braćmi Tomaszem i Tadeuszem, na członka delegacji hołdowniczej, która miała się udać do cesarza do Petersburga. Wydaje się jednak, że Ł-emu udało się od tej misji uwolnić. Wycofał się wówczas z życia publicznego i ograniczył do działalności filantropijnej. Od r. 1818 uczestniczył w pracach Rady Ogólnej Dozorczej Szpitali oraz w pracach Tow. Dobroczynności, gdzie kierował sprawami ekonomicznymi w Wydziale Administracyjnym.

W r. 1829 został prezesem tegoż Wydziału. Po ustanowieniu w r. 1842 Rady Głównej Opiekuńczej zakładów dobroczynnych Ł. przez wiele lat był jej członkiem. Zmarł 26 VI 1878 w Warszawie. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. Żonaty z posażną jedynaczką Anną z Klickich (zm. 1837) miał Ł. 2 synów: Stanisława i Władysława, oraz 2 córki: Amelię, za Karolem Krasińskim, i Ewelinę, za Wacławem Popielem. Z powtórnego małżeństwa, z Izabelą z Michałowskich, miał córkę Ludwikę, za Władysławem Mielżyńskim.

Portret-litografia (Berlin, Lithogr. Institut v. L. Sachse) w B. Narod., reprod. w: Łuniński E., Napoleon, Legiony, Księstwo Warszawskie, W. 1911 s. 234; – Boniecki; Uruski; Żychliński, VII; Łubieński R., Ród Pomianów Łubieńskich, W. 1912 tabl. 13; Lista posłów i deputowanych na sejm 1811 [b. m. i r.]; Rocznik Urzędowy… Król. Pol., R. 1: 1850 – R. 16: 1865; – Bortnowski W., Walka o cele powstania listopadowego, Ł. 1960; Gembarzewski, Wojsko Pol., 1807–14; Kołodziejczyk R., Piotr Steinkeller, W. 1963; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Mencel T., Feliks Łubieński, W. 1952; Staszewski J., Wojsko polskie na Pomorzu w r. 1807, Gd. 1958; Tokarz W., Ostatnie lata Hugona Kołłątaja, Kr. 1905 II; – Barzykowski, Historia powstania, II, V; Lelewel J., Pamiętnik z roku 1830–1831, W. 1924; Lelewel P., Pamiętniki i diariusz domu naszego, Wr. 1966; Łubieński R., Generał Tomasz Pomian hr. Łubieński, W. 1899 I 8, 13, 24, 236, 311, 408, 418, 423, 441, 531–2, II 8, 19, 23, 49, 118, 153, 208; Łubieński T. W., Henryk Łubieński i jego bracia. Wspomnienia…, Kr. 1886 s. 45, 51, 75, 88, 90, 134 (informacje niedokładne); Materiały do dziejów Komisji Rządzącej z 1807 r., Wyd. M. Rostworowski, Kr. 1918; 1809. Campagne de Pologne…, Wyd. W. Fedorowicz, Paris 1911; Protokoły Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, Wyd. B. Pawłowski, T. Mencel, Tor. 1964–5 I cz. 1, II cz. 1, Fontes, 49, 56; Sobańska R., Pamiętnik rodziny Łubieńskich…, W. 1851 s. 369, 389 k. 7 (podob. litogr. berlińska, błędy w datach); Ustawodawstwo Księstwa Warszawskiego, Oprac. W. Bartel, J. Kosim, W. Rostocki, W. 1964 II 43–4; Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r., Wyd. B. Pawłowski, W. 1931 I; Źródła wojskowe do dziejów Pomorza, Cz. I, Wyd. J. Staszewski, Tor. 1933, Fontes, 26 (raporty wojskowe Ł-ego); – Kalendarzyk polityczny (W.) 1811 s. 98; Kalendarzyk polityczny pijarski, (W.) 1812 s. 92; toż, 1813 s. 90, 99; „Kur. Warsz.” 1878 nr 144, 149; Nowy kalendarzyk polityczny, (W.) 1830 s. 545; „Przew. Warsz.” 1826 s. 39, 70, 1827 s. 47, 84, 1829 s. 49, 92.

Maria Manteufflowa