Losy czworga Sobańskich z Guzowa splotły się z historią Powstania Warszawskiego. Spośród nich jedna osoba została brutalnie zamordowana przez Niemców a dwie inne zginęły podczas walk. Przypominamy sylwetki: Ludwiki z hr. Wodzickich Michałowej hr. Sobańskiej, Henryka Sobańskiego, Teresy Sobańskiej i Elżbiety Sobańskiej.
Ludwika z hr. Wodzickich Michałowa hr. Sobańska (1857-1944)
Urodziła się jako córka hr. Henryka i Teresy ks. Sułkowskiej. Jej ojciec zasiadał w Sejmie Krajowym Galicji i Lodomerii, był członkiem austriackiej Izby Panów, współtwórcą i prezesem Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie. Ludwika, świetnie wykształcona i oczytana, wiele ze swych intelektualnych i artystycznych zainteresowań przekazała dzieciom. Sama miała duży talent malarski i wykonywała studia portretowe.
W 1889 r. poślubiła w Krakowie Michała hr. Sobańskiego. Jedną z cech, które połączyły młodą parę była głęboka wiara i pochylenie się nad osobami w potrzebie. Tuż przed ślubem Ludwika spełniła szczególną, jak na owe czasy, prośbę przyszłego męża i odbyła specjalne rekolekcje pod kierunkiem o. Mariana Morawskiego SJ.
Wspierała Michała w jego dziełach charytatywnych, szczególnie interesując się schronieniem dla paralityków przy ul. Nowowiejskiej 10A w Warszawie, prowadzonym przez ss. felicjanki. Podzieliła tragiczny los pacjentów tego zakładu i zginęła podczas Powstania Warszawskiego. W 1943 r. Niemcy wyrzucili zakonnice z budynku przy ul. Nowowiejskiej, który zarekwirowali na szpital. Przebywało tam wówczas stu sześćdziesięciu podopiecznych i dwadzieścia sióstr. Hitlerowcy zaproponowali, aby siostry przeniosły schronienie do pożydowskiej kamienicy na rogu ulic Leszno i Żelaznej. Był to czteropiętrowy dom, ale niesamowicie brudny i zdewastowany. Udało się przygotować czterdzieści pokoi dla chorych i personelu. Zamieszkała tam również Ludwika Sobańska z trzema wnuczkami, damami do towarzystwa i dawnym administratorem guzowskim Ludwikiem Paczkowskim (pałac Sobańskich w Alejach Ujazdowskich został zajęty przez Niemców już na pocz. II wojny). Panie Sobańskie pomagały siostrom jako wolontariuszki-sanitariuszki. Po wybuchu powstania w getcie w kwietniu 1943 r. kamienica znajdowała się w nieustannym ogniu a jej mieszkańcy byli świadkami zbrodni hitlerowskich dokonywanych na ludności żydowskiej. Zagłada schronienia nastąpiła 16 sierpnia 1944 r. Gestapowcy wyprowadzili na dziedziniec siostry i osoby świeckie, w tym Ludwikę Sobańską, która nie chciała opuścić chorych. Całą tę grupę oraz pacjentów zamordowali.
Henryk Sobański (1920-1986)
Zdjęcie filmowe w Powstania Warszawskiego autorstwa Romana Banacha „Świerk”. Mokotów. Powstańcy z plutonu 1110 dywizjonu „Jeleń” czytają ulotkę propagandową o współpracy w Armią Czerwoną, zaczynającą się od słów: „Premier Mikołajczyk….”, podpisaną „Bór”. Od lewej siedzą: wachm. pchor. Henryk Sobański „Sułkowski”, st. ułan pchor. Ryszard Pestkowski „Olchowicz”, st. ułan pchor. Stanisław Porębski „Olesiński” lub st. ułan pchor. Zbigniew Hellon „Kumpel” (?); st. ułan pchor. Władysław Grabiński „Pilawa”. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego
Henryk Sobański urodził się w Kwilczu. Był synem hr. Felixa i Zofii z hr. Kwileckich. Kształcił się w prywatnym Gimnazjum Sanatoryjnym Męskim dra Jana Wieczorkowskiego w Rabce, gdzie zdał maturę. Porucznik rezerwy kawalerii 7. Pułku Ułanów Lubelskich. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. Podczas wojny zaangażowany w konspirację (ps. „Sułkowski”). Walczył w Powstaniu Warszawskim, przydział: Armia Krajowa – 1. Dywizjon 7. Pułku Ułanów Lubelskich „Jeleń”. Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych.
Po wojnie wyemigrował do Argentyny. Tam, jako kawaler maltański, pełnił funkcję ministra-radcy Ambasady Rycerskiego Zakonu Kawalerów Maltańskich przy rządzie Republiki Argentyny. W 1949 r. poślubił Susannę Moreno Hueyo (1918-2015) z patrycjuszowskiego rodu związanego do pokoleń z argentyńską Radykalną Unią Obywatelską. Jej ojciec Julio Moreno był prefektem policji i ministrem wojny. Sobańscy mieli troje dzieci: Felixa (1950-2007), Miguela (ur. 1952) oraz Sofię Fernandową Recondo (ur. 1954). Henryk Sobański zmarł w Buenos Aires i tam został pochowany.
Teresa Sobańska (1923-1944)
Urodzona w Guzowie. Była córką hr. Felixa i Zofii z hr. Kwileckich. Maturę uzyskała w 1941 roku na tajnych kompletach liceum ss. niepokalanek w Szymanowie. W czasie II wojny zaangażowana w konspirację. Ukończyła kurs pielęgniarski. Walczyła w Powstaniu Warszawskim jako sanitariuszka – przydział: Armia Krajowa – 1. Dywizjon 7. Pułku Ułanów Lubelskich „Jeleń”. Zginęła 2 września 1944 r. pod gruzami domu przy ul. Malczewskiego 3/5. Jaj symboliczny grób znajduje się na Powązkach Wojskowych – kwatera „Jelenia
Elżbieta Sobańska (1945-1944)
Urodzona w Guzowie. Była córką hr. Felixa i Zofii z hr. Kwileckich. W 1943 roku zdała maturę na tajnych kompletach liceum ss. niepokalanek w Szymanowie. W czasie okupacji zaangażowana w konspirację. Ukończyła kurs pielęgniarski. Walczyła w Powstaniu Warszawskim jako sanitariuszka – przydział Armia Krajowa – 1.Dywizjon 7. Pułku Ułanów Lubelskich „Jeleń”. Zginęła 4 września 1944 r. w rejonie ulic Świętokrzyskiej i Jasnej. Jej symboliczny grób znajduje się na Powązkach Wojskowych – kwatera „Jelenia”.
Biogramy pochodzą z albumu o kaplicy grobowej Łubieńskich i Sobańskich w Wiskitkach, którego wydanie zaplanowane jest na listopad 2019 r.